5-1-5
Wat sommige deskundigen een botsing tussen culturen (clash of civilizations) noemen en sommige leiders een oorlog tussen Goed en Kwaad, is eigenlijk gewoon een mechanisme dat zich voltrekt, denk ik.
Moderne techniek, communicatie-techniek in het bijzonder, breekt op dit moment alle gesloten maatschappijen open. Men kan geen ijzeren of andere gordijnen bouwen tegen satellieten.
(Met een gesloten samenleving bedoel ik een maatschappij waarin niet alle deuren voor iedereen open gaan, dus waar de rechten van bijvoorbeeld man en vrouw en jong en oud niet gelijk zijn. Gesloten maatschappijen zijn leuk als je zelf (de) touwtjes in handen hebt, zijn gemakkelijk voor mensen die geen verantwoordelijkheid willen, maar zijn een gevangenis voor alle andere mensen.)
Traditionele leiders vinden dat open worden van hun maatschappij niet goed en dan straffen ze allereerst die leden van hun eigen maatschappij die de regels doorbreken; deze vaak jonge meisjes en jongens willen gewoon meer vrijheid. In de tweede plaats haten die leiders dan ook het Westen omdat immers bijna al die moderne technieken in het Westen zijn ontstaan.
Maar Westerse leiders hebben geen schuld; zij hebben de computer, MTV en internet niet uitgevonden en geproduceerd. Gewone Westerlingen dragen ook geen schuld; wij zijn slechts consumenten.
(Politieke leiders zijn ook slechts consumenten; in de laatste 20 jaar bijvoorbeeld zagen deze politici dat de computer alles overnam, ook hun eigen politieke bedrijf; zij hadden geen enkele invloed op dat mechanisme.)
Het is een mechanisme dat het doet. Nadat mannen als Volt, Coulomb, Ampère, Ohm, Marconi en andere uitvinders de basis-wetten van elektromagnetisme hadden ontdekt, was de ontdekking van alle moderne elektronica - inclusief communicatie-technieken - onvermijdelijk, als een natuurwet.
En het is niet eens de inhoud van deze tv-programma's en websites die de gesloten samenlevingen open breekt, maar simpel het bestaan van die communicatie-technieken. Iedereen kan nu chatten en emailen met ieder ander op aarde; internet is één grote open samenleving (van geesten) met gelijke rechten voor iedereen.
Ik denk dat historici over zeg 50 of 100 jaar op ongeveer dezelfde manier terug zullen kijken op de tijd waarin we nu leven (zie 'De nieuwe tijd'). Die historici zien dan ook dat wij nu niet erg verstandig handelen, omdat we niet goed begrijpen wat er aan de hand is.
Dit essay bevat twee boodschappen:
1. Aan de leiders van gesloten samenlevingen:
Geef Westerse leiders en Westerse mensen niet de schuld. Zie dat het technieken zijn die jullie samenleving open breken. Zie ook dat je het niet winnen kunt van internet (= alle gewone mensen van de wereld).
2. Aan de leiders van het Westen:
Zie de gesloten samenlevingen niet als Kwaad. Onze Westerse samenlevingen waren ook gesloten, nog maar 100 jaar terug.
(Ik denk zelfs dat een gesloten samenleving beter is wanneer mensen moeten leven in moeilijke - natuurlijke - omstandigheden. De samenleving moet dan als een leger zijn, met sterk leiderschap, om te kunnen overleven. Voor zo'n primitieve maatschappij betekent democratie het einde. Maar in een moderne samenleving helpen technieken ons om te overleven, en dan zijn sterke leiders niet meer nodig. We hebben nu inspirators nodig, ideeën om de democratie te voeden.)
Als we allemaal (beide beschavingen) zien wat gaande is, kunnen we praten en oplossingen vinden.
Overigens kan ik de boosheid van leden van gesloten samenlevingen best begrijpen; zij zijn bang dat elke stad op de wereld een Westerse stad wordt, vol misdaad en vuil waar iedereen bang is en niemand gelukkig (zie 'Het economische monster').
Maar Westerse leiders kunnen deze vernietiging niet stoppen, want de wereld is een vrije markt. En de politiek regeert niet de markt, maar het is de markt die nu de politiek regeert.
Ik denk echter dat er een oplossing is. Wij, alle consumenten van de wereld, kunnen het heft in handen nemen. Als we ons organiseren (als VC = Verenigde Consumenten), dan kunnen we veel meer eisen gaan stellen aan de producenten (zie 'Consum-unisme').
Een slotopmerking:
In de Relationele filosofie vormen die technieken die in de natuur spelen de Geest van de Natuur (zie 'Geest als feit'). Het is dus (de ontsluiering van) Spirit zelf dat samenlevingen open maakt, en mensen vrij. En vrij zijn is ook de bestemming, de geest, van de mens (zie 'Ons naakte bestaan').
In een gesloten samenleving, is God vaak een (bovennatuurlijke) Vader die zijn leefregels heeft neergeschreven in een Heilig boek. In onze open samenleving is het heilige boek vervangen door de boeken van de wetenschap, die de werking (= Geest) van de werkelijkheid beschrijven, en die geschreven zijn door onszelf.
Maar in het Westen herkennen we Geest (= God) niet in de wetenschap. We handelen zelfs alsof we die natuurwetten zelf hebben geschapen, alsof we zelf goddelijk zijn (zie 'God en mens'). Maar de fysica geeft ons slechts een beschrijving van bijvoorbeeld elektromagnetisme. En beschrijven betekent niet meteen ook begrijpen, van Elektra.
Ik denk dat God als een soort Vader-geest, de Schepping, opnieuw een plaats verdient in het Westen, niet als een vader die ons leven wil regelen, maar als iemand die ons vrij heeft gemaakt, om onze eigen leefregels te bedenken. Want dat is een andere bron van onvrede bij leden van gesloten samenlevingen; zij willen hun vaderlijke God niet helemaal verliezen, en ik kan dat begrijpen.
Misschien moeten we weer gaan geloven, in het Westen, geloven in de zin van weten dat niet alles kan worden begrepen. Zullen we ooit de meest fundamentele beweging begrijpen achter alles wat speelt, de essentie van Elektra en de levenskracht? Het is een passen van vormen dat daar speelt. Maar welke vormen, wat voor soort passen? Desalniettemin ervaren we een waarheid als we leven ervaren, een onbegrijpelijke waarheid.
Die basis-Waarheid verdient meer respect, denk ik. Het is de ultieme scheppende kracht die ook ons en onze geest heeft geschapen. De Natuur verdient meer respect, onze eigen natuur ook.
Zo'n geloof gaat gepaard met nederigheid, gaat ook gepaard met iets als overgave. Want omdat mijn verstand beperkt is, kan ik het niet helpen dat ik zo nu en dan fouten maak.
Westerse mensen hebben zeer veel wetenschappelijke ontdekkingen gedaan in de laatste eeuwen. En dat is iets om trots op te zijn. Echter, verblind door de resultaten, zijn we het bereik van ons verstand meer en meer gaan overschatten. We moeten weer nederig worden. Dan zullen alle mensen op aarde ons weer gaan mogen.
Jan Helderman
5-1-5
